Chương trình Quốc gia “Mỗi xã một sản phẩm” được triển khai thực hiện từ năm 2018. Sau 5 năm triển khai, diện mạo nông nghiệp của Việt Nam được định hình rõ hơn bằng hàng ngàn sản phẩm được cấp chứng nhận OCOP. Thị trường nội địa Việt Nam cũng đã quen dần với các đặc sản vùng miền trong nước thông qua thương hiệu OCOP. Mặc dù vậy, bên cạnh sự đa dạng, phong phú về sản phẩm, thì vẫn còn không ít băn khoăn về chất lượng, giá trị kinh tế mang lại và đặc biệt là tính bền vững của sản phẩm OCOP. Làm sao để thị trường hóa sản phẩm OCOP, làm sao để tạo sự hấp dẫn và khác biệt giữa sản phẩm OCOP với những nông sản thông thường khác trên thị trường, làm sao để sản phẩm OCOP không bị nhạt nhòa và mai một giữa rừng sản phẩm nông nghiệp hiện nay. Đó là trăn trở không chỉ của nông dân, các cấp chính quyền hay các đơn vị dịch vụ thương mại.
.jpg)
Với tư cách là tư lệnh ngành Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Bộ trưởng Lê Minh Hoan đã có những chia sẽ liên quan đến Chương trình Quốc gia “Mỗi xã một sản phẩm” nhằm giúp bà con và các địa phương có cách nhìn, định hướng rõ hơn trong phát triển sản phẩm nông nghiệp nói chung và OCOP nói riêng. Về kết quả của Chương trình, ông nói "Đây là một chương trình lớn của ngành Nông nghiệp và được triển khai sâu rộng đến từng thôn xã trong cả nước. Chúng ta đều biết Việt Nam không thiếu những sản vật nông nghiệp. Mỗi vùng miền, mỗi mùa vụ đều có những đặc sản khác nhau, rất đa dạng, phong phú. Không chỉ diện tích mà năng suất sản lượng cũng rất lớn. Tuy nhiên để chuyển từ sản xuất nông nghiệp sang kinh tế nông nghiệp, từ tư duy sản xuất sang tư duy kinh tế hàng hóa lại cần có chiến lược và một định hướng cụ thể. Sản phẩm gì cũng vậy, không riêng gì nông nghiệp, muốn tạo sự chú ý, muốn có vị trí chỗ đứng trên thị trường thì trước hết phải xây dựng được thương hiệu và nhãn hiệu. Và khi đã mang thương hiệu, nhãn hiệu thì phải có gì đó khác biệt với những sản phẩm cùng loại. Đó chính là chất lượng, là mẫu mã, là quy trình sản xuất…Với nông sản thì sản xuất sạch, an toàn vô cùng quan trọng. Và cuối cùng anh muốn người ta nhớ, người ta để tâm thì phải có một cái tên để định danh, để gọi. Và trong nông nghiệp, OCOP chính là như thế."
Thời gian qua tất cả các địa phương đều đã rất quyết liệt trong chỉ đạo thực hiện chương trình này. Chúng ta cũng phải đánh giá mặt tích cực, sự sáng tạo và năng động của các địa phương để tạo ra những dòng sản phẩm OCOP. Đó cũng là niềm tự hào của nông dân Việt, nông nghiệp Việt. Chúng ta có hàng ngàn sản phẩm được cấp chứng nhận OCOP, 3 sao, 4 sao. Ngay như Nghệ An, tôi nhớ hình như là đã có đến gần 500 sản phẩm được công nhận. Tuy nhiên, tôi nghĩ tạo ra một sản phẩm thì dễ nhưng thị trường hóa được sản phẩm đó mới là khó. Bởi vì có quá nhiều sản phẩm tương đồng ở khắp đất nước mình. Tôi lấy ví dụ, Sen thì đâu chỉ có Nghệ An, mà Đồng Tháp, Huế, Bắc Ninh, thậm chí Hồ Tây - Hà Nội cũng có, đúng không. Rồi lạc, cá, lúa gạo cũng vậy. Ngay như Cam đâu chỉ có cam Vinh, cam Hòa Bình, Bắc Giang, hay Đồng Tháp Cam cũng nhiều lắm chứ. Thành ra quan trọng là chúng ta hiểu được giá trị của nông sản để chúng ta chăm chút sản phẩm đó và thước đo của OCOP không phải là bao nhiêu sản phẩm, mà giá trị cuối cùng chính là chúng ta dẫn dắt được cái dòng sản phẩm đó đến được thị trường như thế nào, được người tiêu dùng cảm nhận bằng cảm xúc thực sự chứ không đơn thuần là mua một sản phẩm nông nghiệp.
.png)
Nhiều lãnh đạo địa phương cứ đếm số đầu sản phẩm OCOP mà không lượng hóa được có bao nhiêu sản phẩm được thị trường hóa thì chưa hiểu hết giá trị của kinh tế nông nghiệp. Quan trọng nó phải nằm ở trên cái kệ hàng, và cũng không phải nó chỉ nằm một lần, mà phải nhân giá trị sản phẩm lên. Hôm nay chúng ta thấy nó đã tốt rồi nhưng mà ngày mai chưa chắc nó còn tốt, bởi ngày mai sẽ có những sản phẩm ở phía sau tốt hơn, chiếm ưu thế và lấn át thị trường. Vì thế, yêu cầu của kinh tế hàng hóa chính là phải luôn cải tiến, cải tiến, cải tiến. Có như thế thì người tiêu dùng mới thấy được cái mới, cái hấp dẫn của sản phẩm và không rời bỏ nó.
"Có những địa phương người ta dành những vị trí đẹp nhất trong đô thị để mở các quầy giới thiệu sản phẩm OCOP, hoặc tất cả những khu du lịch người ta đều ưu tiên dành không gian để giới thiệu các sản phẩm OCOP. Tôi nghĩ đó cũng chính là sự hỗ trợ kết nối thị trường, tạo ra thị trường, là sự hỗ trợ bền vững nhất… Quan điểm, tư duy và suy nghĩ giá trị của sản phẩm OCOP nằm ở đâu thì lãnh đạo địa phương sẽ hành động tới đó. Thấy nó là niềm tự hào thì chúng ta sẽ tìm những chỗ nào đẹp để trưng bày và giới thiệu, và đi đâu cũng mang theo niềm tự hào đó. Còn nếu chúng ta không tự hào và cho rằng nó có tạo ra được bao nhiêu GDP cho tỉnh đâu, vậy thì đương nhiên sẽ không có sự đầu tư chăm chút cho nó. Nhiều khi chúng ta đi theo dòng cảm xúc đó nên chúng ta bỏ quên giá trị văn hóa, giá trị bền vững của sản vật quê hương. Mà văn hóa bây giờ cũng là sản phẩm có thể bán và tạo ra giá trị kinh tế bền vững. Tôi muốn khẳng định lại một điều là: cái mà chúng ta hướng đến không phải là tạo ra một sản phẩm OCOP, mà là tạo ra một sự tự tin, tạo ra một sự thay đổi, một tư duy mới cho người nông dân, chuyển từ tư duy sản xuất nông nghiệp sang tư duy kinh tế nông nghiệp. Khi chúng ta chuyển từ tư duy sản xuất sang tư duy kinh tế là chúng ta đã tạo ra được những giá trị cao hơn từ trong chuỗi ngành hàng chế biến, bao bì thương mại điện tử", Bộ trưởng chia sẽ.
